Het is eind 2011. De bankencrisis vers in het geheugen, zeg ik op gesprek bij de directeur Toezicht van de Autoriteit Financiële Markten: ‘Bereid je voor op decennia variëteit in geldland in dit deel van de wereld.’ Dertien jaar later – ik schrijf oktober 2024 - blijkt die voorspelling maar al te waar. De techniekontwikkeling. Het aantal geldvarianten nu. De opgelopen bloedneuzen. Het brede publiek gewend aan het idee dat je met geld kunt variëren. Geld is in de ogen van ‘Nederland’ nu een door mensen ontworpen systeem dat kan ontsporen, maar dat je ook kunt aanpassen en herinrichten. Bijvoorbeeld op wat de toekomst vraagt.
In 2011 is mijn redenering dat wereldmunten zijn ontworpen op sociale cohesie noch op duurzaamheid. Als de rest van de wereld die koers echter wél inslaat, komt vroeg of laat de noodzaak tot vernieuwing. Wat ik op dat moment niet voorzie is dat het speculatieve geldvarianten zijn die de vernieuwing domineren. Ik had nooit gedacht dat de veel langer bestaande sociaal-groene ruilkringen zó ver achter zouden blijven in de vernieuwingsgolf.
Maart 2012. Eerste bijeenkomst van wat later Dam wordt. Kleiweg Rotterdam. Drie maanden later is er een naam, een huisstijl en zijn er bancaire en juridische regels, een stichting met een competent bestuur én ingerichte software. Een app zal volgen, evenals de gouden meme I Give a Dam.
September 2013. Dam schrijft de honderdste rekeninghouder in. Februari 2014 de tweehonderdste. Juli 2014 driehonderd. Mei 2015 bestaat het team uit vijftien mensen. In 2017 neemt Echt Rotterdams Erfgoed Dam op in zijn collectie als initiatief dat de cohesie in de stad verhoogt.
Al die tijd zijn pers - Radio 1, BNR Nieuwsradio, Follow the Money, NRC, EW, RTV Rijnmond en de Rotterdamse gemeenschap - welwillend. Als de Damdynamiek begint te stokken besteedt RTV Rijnmond maar liefst anderhalf uur radio aan ons.
Zomer 2019. Ik maak een sprong: Dam wordt zes jaar. “Laten we proberen tien jaar in de lucht te blijven. Dan kan de stad zich op ons instellen’, zeg ik tussen de felicitaties door.
Juni 2024. Wéer een sprong. Noppes uit Amsterdam organiseert een nationale dag voor lokale geldsystemen. Dam is erbij - we kennen de organisator van het eerste uur. Als één ding opvalt is dat Dam misschien niet het meest succesvolle complementaire geldsysteem in Nederland en Vlaanderen is – daarvoor zijn ons handelsvolume en events te ver teruggezakt, maar wel tot de best georganiseerde behoort. Juridisch. Technisch. Bancair.
September 2024. Het bestuur is terug bij de meest elementaire basis. Arie Smitskamp. Harry te Riele. Beiden stonden aan de wieg. Een doener en een denker. Beiden gecommitteerd. "Vroeg of laat komt er behoefte aan geld dat sociale cohesie en duurzaamheid wél faciliteert. Tot die tijd is het variëren, selecteren, volhouden." Intussen bestaat de dynamiek tussen rekeninghouders uit een soort basaalmetabolisme: zo'n 2.000 Dam per jaar. Het rare is dat het aantal van 550+ rekeningen slechts mondjesmaat afneemt.
De kwajongens gaan Dam herpositioneren. In toekomstbeeld. In mentaliteit. In tekst. We weten ook hoe. In de jaren 20/21 deed Dam onder voorzitterschap van Ada van Dijk een bijzonder experiment. Daarop willen we door. Het gaat niet meer per sé over Rotterdam. Het gaat over gemeenschappen en ín die gemeenschappen over een sociaal idee met Dam als faciliterend partner. Of het nu armoedereductie op een middelbare school betreft, uitwisselen van vintage kleding of onderling diensten verlenen in een revalidatiecentrum in Lelystad of Geleen.
In een wereld waar het op zoveel fronten stormt, gaat Dam weer bouwen. Net als dertien jaar terug. Hét verschil: de samenleving is verder en wij hebben nu ervaring.
En ja, er moeten weer mensen bij. Mensen van vlees en bloed. Mensen van nu. Stichting Dam zoekt mensen. Projectleiders. Communicatiespecialisten. Verbinders. Kriebelt het? Kom maar. Je kunt je al melden. Voorzitter@rotter-dam.nl.
[dit is deel één van drie]
